سیستم آموزشی آلمان
مقدمه
کشور آلمان همانند سایر کشورهای غرب اروپا از یک نظام آموزشی موفق برای پرورش نسل جدید بهره می برد. به طور کلی مسئولیت آموزش در آلمان بر عهده ایالت ها می باشد و دولت فدرال آلمان تنها نقش کوچکی را در این ساختار ایفا می نماید. براساس نمرات کسب شده آزمون PISA در هر سه بخش علوم، ریاضیات و ادبیات آلمان با کسب نمره 515 بالاتر از میانگین امتیاز کشورهای OECD قرار گرفته است و این امر نشان دهنده سطح بالای سواد در میان دانش آموزان این کشور می باشد. در این مطلب به بررسی نظام آموزشی آلمان و تحصیلات از مقاطع پیش دبستانی تا دکتری خواهیم پرداخت:
سیستم آموزشی آلمان
نظام آموزش در آلمان برپایه مقررات وضع شده قانون Grundgesetz شکل گرفته است. در سیستم آموزشی آلمان کودکان پس از 6 سالگی باید به طور اجباری به مدرسه بروند. در غیر این صورت مجازات هایی برای والدینشان در نظر گرفته می شود. همانطور که گفتیم سیستم و قوانین هر ایالت برای تحصیل در مدارس متفاوت می باشد امَا به طور کلی این تغییرات در زمانبندی سال های آموزش و صدور مدارک می باشد. در بحث آموزش مدارس این کشور علاوه بر تدریس دروس متداول همچون ریاضیات و ادبیات، بر پرورش کودکان در رشته های دیگر همچون هنر، موسیقی، ورزش و ... تمرکز داشته است تا کودکان در تمامی زمینه ها استعدادهای خود را کشف کرده و آنها را پرورش دهند.
مقاطع تحصیلی آلمان
کودکان تا شش سالگی می توانند به مهدکودک و پیش دبستانی بروند. پس از شش سالگی باید در مدارس ابتدایی ثبت نام شوند. دوران ابتدایی در آلمان تا چهارسال ادامه می یابد که در این دوران تمامی دروس در مدارس یکسان بوده و به زبان آلمانی می باشند (در ایالت براندربورگ این مدت 6 سال می باشد). پس از پایان این دوره والدین دانش آموزان با توجه به مهارت ها و نمرات کسب شده باید یکی از چهار نوع مدارس را برای سال آتی تحصیلی انتخاب نمایند:
- مدارس هاوپت شوله (Hauptschule)
این مدارس از جمله مدارس سطح دو دسته بندی می شوند. عموما دانش آموزانی که به دروس فنی و حرفه ای علاقه مند بوده و در مقطع قبلی نمرات جالبی را کسب نکرده اند، می توانند وارد این مدارس شوند. برای ورود به مدارس رئال شوله (Realschule) یا گمنازیوم (Gymnasium) دانش آموزان نیازمند کسب نمره بهتری نسبت به این مدارس هستند. پس از گذراندن دوره 5 تا 6 ساله دانش آموزان در سنین 15 تا 17 سالگی فارغ التحصیل می گردند. دروس به صورت عمومی مقدماتی تدریس می شود.
- مدارس رئال شوله (Realschule)
در این مدارس تمامی دروس آکادمیک به همراه یک زبان غیرمادری آموزش داده می شود. از نظر سطح آموزش این مدارس بین دو سطح هاوپت شوله و گمنازیوم قرار می گیرند. پس از پایان کلاس دهم، دانش آموزان با نمره بالا می توانند وارد مدارس گمنازیوم شوند. در دو شهر برلین و هامبورگ این نوع مدارس با مدارس هاوپت شوله ادغام شده و نوع جدیدی از مدارس به نام های Stadtteilschule و Sekundarschule را ایجاد کرده اند.
- مدارس گمنازیوم (Gymnasium)
این مدارس همچون کالج در کشورهای دیگر می باشد که دانش آموزان را برای ورود به دانشگاه آماده می نماید. پس از طی این دوره مدرک دیپلم اعطا می گردد. برنامه درسی میان مدارس با همدیگر متفاوت بوده اما به صورت کلی تمامی علوم ریاضیات، کامپیوتر، فیزیک، شیمی، بیولوژی، جغرافیا، هنر، تاریخ، فسلفه و ... را شامل می شوند. علوم انسانی، زبان های مدرن، علوم ریاضی و فیزیک و اقتصاد و سایر علوم اجتماعی از جمله چهار شاخه معمول تحصیل در این مدارس می باشند.
در جدول زیر به طور خلاصه تمامی مقاطع تحصیلی و انواع مدارس در ساختار نظام آموزشی آلمان نشان داده شده است.
هزینه تحصیل در مدارس آلمان
تحصیل در مدارس دولتی آلمان، به صورت رایگان بوده و در مدارس خصوصی با توجه به امکانات و آموزش های ارائه شده متفاوت می باشد.
سیستم آموزش عالی آلمان
پس از کسب مدرک دیپلم، دانش آموزان بدون کنکور می توانند از دانشگاه های موردنظر خود پذیرش دریافت کنند. اکثر دانشگاه ها در آلمان عمومی می باشند و هزینه هر ترم تحصیل در این دانشگاه ها حدود 60 الی 200 یورو شامل سرویس رفت آمد و هزینه غذا می باشد. در آلمان به طور کلی دو دسته از موسسات آموزش عالی فعالیت می نمایند. دسته اول موسسه های آموزشی هستند که مدارک آکادمیک (کارشناسی تا دکتری) به دانشجویان خود اعطا می کنند که "دانشگاه (Universität)" نامیده می شوند. دسته دوم موسسات موسوم به Hochschule هستند که پس از فارغ التحصیلی مدارک و گواهینامه به دانشجویان خود ارائه می دهند.
در سیستم آموزشی آلمان، برای اخذ مدرک کارشناسی از دانشگاه به طور معمول سه الی چهارسال و برای اخذ کارشناسی ارشد دو سال یا چهار ترم زمان نیاز است. در نظام جدید آموزشی آلمان همچون سایر کشورها مدارک لیسانس (Bachelor) ، ارشد (Master) و دکتری (doctorate) برای مراتب علمی به کار می رود. در گذشته از عنوان Magister برای مدرک لیسانس یا ارشد استفاده می گردید که در سیستم نوین حذف شده است.
بالاترین مدرک تحصیلی در آلمان مدرک دکتری (doctorate) می باشد که با توجه رشته مورد تحصیل و گرایش انتخابی مدت زمان آن از یک تا شش سال متفاوت خواهد بود.
